Inhoud

• Wat is colitis ulcerosa?
• Kan ik er zelf iets tegen doen?
• Wat kan de apotheker voor mij doen?
• In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?
• Welke medicijnen worden gebruikt bij

Colitis ulcerosa

Wat is colitis ulcerosa?

Bij colitis ulcerosa zitten er ontstekingen in je dikke darm. Het laagje cellen aan de binnenkant van  de dikke darm  (het slijmvlies) is ontstoken.

Bij jongeren zit de ontsteking vaak in de hele dikke darm. Soms is alleen de linkerhelft van je dikke darm ziek. Of alleen het laatste stukje van je dikke darm (endeldarm).

Meestal begint de ziekte als je tussen de 15 en 30 jaar oud bent. De ziekte komt vooral veel voor in de noordelijke helft van West-Europa en in Noord-Amerika.

De precieze oorzaak van de colitis ulcerosa is niet bekend. Artsen denken dat de volgende oorzaken te maken hebben met colitis ulcerosa:

• Een fout in je afweersysteem. Bij een ontstekingsziekte van de darm zitten er ontstekingen (wondjes) in de darmen. Dit komt doordat je lichaam een afweerreactie maakt tegen de bacteriën in je eigen darm. Door de ontstekingen krijg je klachten, zoals buikpijn, diarree en vermoeidheid.
• Erfelijkheid. Van de 100 mensen met colitis ulcerosa, hebben er ongeveer 10 mensen een moeder, vader, zus of broer met de ziekte. Bij 90 mensen is er geen ander familielid met colitis ulcerosa.
• Stress. Het is niet zeker dat stress te maken heeft met het ontstaan van colitis ulcerosa.

Bij colitis ulcerosa kunnen je klachten erger worden door:

• Ongezond eten en drinken. Bijvoorbeeld energiedrankjes, te veel alcohol, koek, snoep en vette snacks, zoals friet en frikandellen.
• Weinig bewegen. Bijvoorbeeld veel stil zitten en niet sporten.
• Onregelmatig leven. Bijvoorbeeld vaak tot laat uitgaan, vaak te laat naar bed gaan of in het weekend veel in je bed liggen.
• Veel stress. Bijvoorbeeld door school en huiswerk, problemen thuis, gebeurtenissen in je familie of doordat je te weinig rust neemt.

Kan ik er zelf iets tegen doen?

De ontstekingen in je darmen kosten veel energie. Het helpt als je probeert gezond te leven. Ook kan dit helpen om minder klachten te hebben:

• Eet en drink gezond. Bij colitis ulcerosa is het extra belangrijk om regelmatig en gezond te eten. Door je ziekte heb je een grotere kans op te weinig ijzer waardoor je bloedarmoede kan krijgen. Een diëtist kan je helpen om goede dingen te eten en te drinken. Je hoeft geen speciaal dieet te volgen. Een paar tips:
  • Eet liever 5 of 6 kleine maaltijden per dag dan 3 grote maaltijden.
  • Als je diarree hebt, verlies je veel vocht. Het is dus belangrijk dat je genoeg drinkt (ten minste 2 liter per dag).
  • Diarree kan erger worden door alcohol, energiedrankjes, koffie of frisdrank met prik. Probeer die dranken niet te nemen als je er last van hebt.
• Beweeg regelmatig. Ga bijvoorbeeld op de fiets naar school en kies een sport die je leuk vindt.
• Probeer stress te voorkomen. Bespreek met je huisarts of een psycholoog hoe je dit kunt aanpakken. Heb je stress door school? Vraag je docent, mentor of een maatschappelijk werker om je te helpen. Praten over je ziekte kan ook fijn zijn.
• Zorg voor genoeg slaap. De meeste jongeren tussen de 12 en 18 jaar hebben 9 uur slaap nodig per nacht.

Wat kan de apotheker voor mij doen?

Uw apotheker zorgt ervoor dat u uw medicijnen goed en veilig kunt gebruiken. Het maakt niet uit of u een medicijn korte tijd of langdurig nodig heeft.

• Receptcontrole

De apotheker controleert elk recept. Bijvoorbeeld: is het juiste medicijn voorgeschreven en meegegeven, is de dosering goed, kan het medicijn samen met andere medicijnen die u gebruikt. Als het nodig is, overlegt uw apotheker met uw huisarts of specialist.

• Overzicht van uw medicijnen

Uw apotheker houdt bij welke medicijnen u gebruikt. U kunt in de apotheek altijd om een overzicht van uw medicijnen vragen. Dit kunt u bijvoorbeeld meenemen als u uw specialist bezoekt, in het ziekenhuis wordt opgenomen of naar het buitenland gaat.

• Delen van informatie over uw medicijnen met andere zorgverleners

Uw apotheker, huisarts en het ziekenhuis kunnen informatie over uw medicijnen met elkaar delen als dat nodig is voor uw behandeling. Dit mag alleen als U daar toestemming voor geeft.

• Begeleiding bij nieuwe geneesmiddelen

Krijgt u een medicijn dat u in de afgelopen 12 maanden niet hebt gebruikt? Dan krijgt u extra uitleg over deze medicijnen.

• Ondersteuning als u uw medicijnen weleens vergeet in te nemen

De apotheker heeft daar hulpmiddelen voor. Als uw zorgverzekeraar toestemming geeft, kan uw apotheker uw medicijnen per dag en per tijdstip van inname in aparte zakjes voor u laten verpakken.

• Persoonlijk gesprek over uw medicijnen

Heeft u vragen over uw medicijnen, of problemen met het gebruik? Bijvoorbeeld moeite met slikken van medicijnen, openmaken van de verpakking, of last van een vervelende bijwerking? Vraag uw apotheker om een persoonlijk gesprek. Hij kijkt dan samen met u welke mogelijkheden er zijn om uw probleem te verhelpen.

• Medicatiebeoordeling

Uw apotheker en huisarts kunnen u uitnodigen voor een gesprek over uw medicijnen. Dit is mogelijk bij patiënten ouder dan 65 jaar die langdurig meer dan 5 medicijnen gebruiken. Samen met u bespreken ze of er verbetering mogelijk is. Als u bijvoorbeeld last hebt van bijwerkingen van een medicijn kan het soms vervangen worden door een ander medicijn.

• Zelfzorg

Bij de apotheek kunt u terecht voor advies over medicijnen die u zonder recept (= zelfzorgmedicijnen) kunt kopen, voor verbandmiddelen en cosmetica. De apotheek kan zelfzorgmedicijnen voor u opnemen in uw medicatiedossier. Dan kan de apotheker controleren of u ze veilig samen met uw receptmedicijnen kunt gebruiken.

• Bezorgservice

Bent u moeilijk ter been? Informeer bij uw apotheek of zij uw medicijnen bij u thuis kunnen bezorgen.

In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?

Maak een afspraak bij je kinderarts bij 1 of meer van deze klachten:

• De medicijnen helpen niet genoeg. 
• De klachten gaan niet over of worden steeds erger. 
• De diarree houdt niet op.
• Je valt steeds meer af. 
• Je hebt langer dan 3 dagen koorts. 
• Je gewrichten doen pijn of zijn rood en dik, zoals je enkel of knie.
• Je huid, ogen of mond zijn ontstoken.
• Je hebt last van de bijwerkingen van de medicijnen.

Welke medicijnen worden gebruikt bij

5-ASA-medicijnen
De 5-ASA-medicijnen werken ontstekingsremmend op de darmwand. Ze worden gebruikt om aanvallen te behandelen en om nieuwe aanvallen te voorkomen. Het hangt af van de precieze plaats van de ontsteking in de darmen welk merk en welke toedieningsvorm de arts voorschrijft. Per product komt de werkzame stof namelijk in een ander deel van de darmen vrij.

Bij proctitis ulcerosa schrijft de arts meestal zetpillen of een klysma voor. Bij colitis ulcerosa, als de ontsteking zich aan het einde van de dikke darm bevindt, is een klysma nodig, omdat een zetpil dan niet ver genoeg in de darm komt. Bij ontstekingen in nog hoger gelegen delen van de darm zijn tabletten of granulaat nodig. Deze hebben een speciaal laagje dat pas oplost in een specifiek deel van de darm. Voorbeelden zijn mesalazine, olsalazine en sulfasalazine.

Bijnierschorshormonen in klysma
Bijnierschorshormonen, ofwel corticosteroïden, remmen de ontstekingen. Hierdoor zullen buikpijn, diarree, bloed bij de ontlasting en koorts afnemen. Een klysma komt alleen in aanmerking als de aandoening zich tot het laatste deel van de dikke darm beperkt. Het komt dan alleen in het laatste stuk van de dikke darm terecht en nauwelijks in de rest van het lichaam. Hierdoor heeft u minder kans op bijwerkingen. Een voorbeeld is budesonide klysma.

Bijnierschorshormonen
Bijnierschorshormonen, ofwel corticosteroïden, om in te nemen, remmen ontstekingen. Hierdoor zullen buikpijn, diarree, bloed bij de ontlasting en koorts minder worden. Bijnierschorshormonen die u in moet nemen werken door het hele lichaam, dus ook in de gehele darm. U heeft hierdoor wel meer kans op bijwerkingen dan bij bijnierschorshormonen in een klysma. Meestal worden bijnierschorshormonen om in te nemen alleen als kuur voorgeschreven als de aandoening tijdelijk erger wordt. Voorbeelden zijn budesonide, dexamethason, prednisolon en prednison. Triamcinolonacetonide wordt via een injectie gegeven.

Afweeronderdrukkende middelen
Deze middelen onderdrukken de ontsteking. Ze worden pas voorgeschreven als andere middelen bij colitis ulcerosa onvoldoende effect hebben. Het duurt vaak enkele weken tot maanden voordat deze middelen gaan werken. Voorbeelden zijn azathioprine, ciclosporine, filgotinib, infliximab, ozanimod, tofacitinib, upadacitinib, ustekinumab en vedolizumab.