Inhoud

• Wat is malaria?
• Kan ik er zelf iets tegen doen?
• Wat kan de apotheker voor mij doen?
• In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?
• Welke medicijnen worden gebruikt bij

Malaria

Wat is malaria?

Malaria is een ernstige ziekte die in Afrika, Azië en Zuid-Amerika voorkomt. Van de mensen die in die landen zijn geweest komen er ieder jaar 200 tot 300 thuis met malaria.

Er zijn verschillende soorten malaria. De gevaarlijkste soorten zijn malaria tropica en apenmalaria.

Malaria wordt veroorzaakt door de malariaparasiet. Deze parasiet kunt u niet zien. Het is een klein ‘beestje’ dat in uw bloed komt als u gestoken bent door de malariamug.
De parasiet gaat in uw lever zitten en in de rode bloedcellen. 

Malariamuggen zijn klein. U hoort ze meestal niet. Ze steken vanaf het begin van de avond tot de volgende ochtend als het weer licht wordt.

Kan ik er zelf iets tegen doen?

Doe de volgende dingen om te voorkomen dat muggen u prikken:

• Draag kleding die uw huid bedekt: als dat kan lange mouwen, een lange broek, schoenen en sokken.
  ’s Avonds tegen malariamuggen, overdag tegen andere muggen. 

• Smeer onbedekte lichaamsdelen (gezicht, hals, handen, enkels en voeten) in met DEET.
  Zorg dat u DEET niet in uw mond of ogen krijgt. Smeer daarom bij kinderen geen DEET op de handen.
  DEET 30% tot 40% werkt het beste.
  Zwangeren en kinderen onder de 2 jaar mogen niet hoger dan 30%. 

• Voorkom dat er muggen in uw kamer komen: door horren voor de ramen of gesloten ramen met airco.

• Gebruik een muskietennet (klamboe). In de meeste slaapkamers in tropische landen hangt al een muskietennet boven het bed. Het is het beste als er in het net een middel tegen muggen zitten (zoals permethrine of deltamethrine).
  Koopt u zelf een net, controleer dan hoelang het middel tegen muggen erin blijft zitten. Dit staat op de verpakking of op internet. Bij het ene net is het er al na een half jaar of 4 keer wassen uit. Bij andere netten bijvoorbeeld na 3 jaar of 20 keer wassen.

Wat kan de apotheker voor mij doen?

Uw apotheker zorgt ervoor dat u uw medicijnen goed en veilig kunt gebruiken. Het maakt niet uit of u een medicijn korte tijd of langdurig nodig heeft.

• Receptcontrole

De apotheker controleert elk recept. Bijvoorbeeld: is het juiste medicijn voorgeschreven en meegegeven, is de dosering goed, kan het medicijn samen met andere medicijnen die u gebruikt. Als het nodig is, overlegt uw apotheker met uw huisarts of specialist.

• Overzicht van uw medicijnen

Uw apotheker houdt bij welke medicijnen u gebruikt. U kunt in de apotheek altijd om een overzicht van uw medicijnen vragen. Dit kunt u bijvoorbeeld meenemen als u uw specialist bezoekt, in het ziekenhuis wordt opgenomen of naar het buitenland gaat.

• Delen van informatie over uw medicijnen met andere zorgverleners

Uw apotheker, huisarts en het ziekenhuis kunnen informatie over uw medicijnen met elkaar delen als dat nodig is voor uw behandeling. Dit mag alleen als U daar toestemming voor geeft.

• Begeleiding bij nieuwe geneesmiddelen

Krijgt u een medicijn dat u in de afgelopen 12 maanden niet hebt gebruikt? Dan krijgt u extra uitleg over deze medicijnen.

• Ondersteuning als u uw medicijnen weleens vergeet in te nemen

De apotheker heeft daar hulpmiddelen voor. Als uw zorgverzekeraar toestemming geeft, kan uw apotheker uw medicijnen per dag en per tijdstip van inname in aparte zakjes voor u laten verpakken.

• Persoonlijk gesprek over uw medicijnen

Heeft u vragen over uw medicijnen, of problemen met het gebruik? Bijvoorbeeld moeite met slikken van medicijnen, openmaken van de verpakking, of last van een vervelende bijwerking? Vraag uw apotheker om een persoonlijk gesprek. Hij kijkt dan samen met u welke mogelijkheden er zijn om uw probleem te verhelpen.

• Medicatiebeoordeling

Uw apotheker en huisarts kunnen u uitnodigen voor een gesprek over uw medicijnen. Dit is mogelijk bij patiënten ouder dan 65 jaar die langdurig meer dan 5 medicijnen gebruiken. Samen met u bespreken ze of er verbetering mogelijk is. Als u bijvoorbeeld last hebt van bijwerkingen van een medicijn kan het soms vervangen worden door een ander medicijn.

• Zelfzorg

Bij de apotheek kunt u terecht voor advies over medicijnen die u zonder recept (= zelfzorgmedicijnen) kunt kopen, voor verbandmiddelen en cosmetica. De apotheek kan zelfzorgmedicijnen voor u opnemen in uw medicatiedossier. Dan kan de apotheker controleren of u ze veilig samen met uw receptmedicijnen kunt gebruiken.

• Bezorgservice

Bent u moeilijk ter been? Informeer bij uw apotheek of zij uw medicijnen bij u thuis kunnen bezorgen.

In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?

Welke medicijnen worden gebruikt bij

DEET
DEET wordt gebruikt om malaria te voorkómen. Muggen kunnen de menselijk huid vinden door te ruiken. DEET ruikt voor deze muggen sterker dan de menselijke geur. Bovendien vinden de muggen deze geur onaangenaam, waardoor zij niet op de huid af komen. U loopt een kleinere kans om gestoken te worden door een besmette mug.

Permetrine op een klamboe
Permetrine wordt wel gebruikt om muskietennetten, klamboes, te impregneren. Permetrine doodt muggen als ze in aanraking komen met de klamboe. Door te zorgen dat de malariamug u niet kan prikken, kunt u een besmetting met malaria voorkomen.

Malariamiddelen om malaria te voorkómen
Malariamiddelen doden malariaparasieten in de lever en het bloed. Ze worden onder andere gebruikt om malaria voorkomen als u op reis gaat naar de (sub)tropen.

Welk middel het geschiktst is om malaria te voorkomen, is onder andere afhankelijk van de reisbestemming en hoe lang u op reis gaat. Informeer daarom voor vertrek bij de GGD of uw huisarts of u malariamiddelen nodig hebt en welke in uw geval het beste zijn. Voorbeelden zijn chloroquine, hydroxychloroquine, mefloquine, proguanil en proguanil in combinatie met atovaquon.

Malariamiddelen om malaria te behandelen
Malariamiddelen doden malariaparasieten in de lever en/of het bloed. In een korte kuur met een hoge dosis, hoger dan bij het voorkomen van malaria, worden ze gebruikt om malaria te behandelen. Voorbeelden zijn artemether in combinatie met lumefantrine, kinine, proguanil met atovaquon, chloroquine, mefloquine en artenimol met piperaquine.

Tetracycline-antibiotica
Antibiotica remmen de groei van vele soorten bacteriën. Tetracycline-antibiotica doden ook malariaparasieten en worden gebruikt om malaria te behandelen. Een voorbeeld is doxycycline.

Doxycycline wordt soms ook gebruikt om een aanval van malaria te voorkomen bij mensen bij wie bovenstaande malariamiddelen niet in aanmerking komen.

Clindamycine
Clindamycine verhindert dat de parasiet eiwitten aanmaakt. Een parasiet kan zonder eiwitten niet verder groeien. Bij kleine kinderen kan tetracycline de botten en tanden beschadigen. Bij kinderen onder de 11 kilo schrijft de arts soms clindamycine voor, samen met het medicijn kinine.

Pyrimethamine
Pyrimethamine remt de groei van bepaalde parasieten, zoals de malariaparasiet. In Nederland schrijven artsen pyrimethamine niet meer voor tegen malaria, omdat de meeste malariaparasieten hier ongevoelig voor zijn geworden.