Inhoud

• Wat doet metyrapon en waarbij gebruik ik het?
• Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
• Mag ik metyrapon gebruiken met andere medicijnen?
• Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
• Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
• Hoe gebruik ik dit medicijn?

metyrapon

Metyrapon remt de aanmaak van bepaalde bijnierschorshormonen.

Artsen schrijven metyrapon voor bij ziekten met een verhoogde aanmaak van deze hormonen, zoals de ziekte van Cushing. Het wordt ook gebruikt in onderzoek om te testen of de aansturing van de bijnieren door de hypofyse wel goed werkt.

Wat doet metyrapon en waarbij gebruik ik het?

Ziekte van Cushing

Bij de ziekte van Cushing maakt de bijnierschors te veel cortisol.

Verschijnselen
De klachten zijn vaag en ontstaan geleidelijk. Door het teveel aan het bijnierschorshormoon cortisol worden buik en gezicht dikker (‘vollemaansgezicht’).

Andere verschijnselen zijn moeheid, vocht vasthouden, menstruatiestoornissen, minder zin in seks. Snel blauwe plekken, acne, overmatige beharing, striemen in de huid en slechte wondgenezing.

De ziekte is aan te tonen door de hoeveelheid cortisol in het bloed of de urine te meten.

Behandeling
De behandeling hangt af van de oorzaak:

• bij een tumor in de hypofyse zal de arts opereren om het gezwel zoveel mogelijk weg te halen. Eventueel kan ook bestraling plaatsvinden;
• bij een tumor in de bijnier zal de arts deze bijnier weghalen;
• als de oorzaak niet duidelijk is of als andere behandeling niet mogelijk is, kan de arts een behandeling met medicijnen overwegen. Deze medicijnen onderdrukken de aanmaak van cortisol door de bijnieren. Bijvoorbeeld met metyrapon.

Effect
Het effect treedt geleidelijk in. Regelmatig zal de arts de hoeveelheid cortisol in het bloed controleren en eventueel de dosering aanpassen.

Gebruik bij onderzoek
De hypofyse is een orgaan in de hersenen dat hormonen aanmaakt. Bijvoorbeeld hormonen die de bijnierschors aanzetten om bijnierschorshormonen te produceren. Als de hoeveelheid bijnierschorshormoon in het bloed te laag wordt, produceert de hypofyse meer hormoon om de bijnieren tot grotere productie aan te zetten.

Artsen gebruiken metyrapon om te testen of de aansturing van de bijnieren door de hypofyse voldoende werkt. Zo kan er meer duidelijkheid komen over de precieze oorzaak van de klachten.

Wat zijn mogelijke bijwerkingen?

Behalve het gewenste effect kan dit middel bijwerkingen geven.

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid, overgeven, buikpijn.

  Door het medicijn tijdens het eten of met wat melk in te nemen, heeft u minder last van misselijkheid.

• Slaperigheid, sufheid en vermoeidheid.

  Na een paar weken verdwijnt de slaperigheid meestal weer vanzelf.

• Hoofdpijn en duizeligheid.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. U kunt dit merken aan huiduitslag, jeuk of galbulten.

  Gebruik dit medicijn dan niet meer. Geef aan de apotheek door dat u overgevoelig bent voor metyrapon. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn of medicijnen die hier veel op lijken, niet opnieuw krijgt.

Bij langdurig gebruik

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Hoge bloeddruk.

• In stresssituaties, zoals na een verwonding, operatie of plotseling optredende ziekte: duizeligheid, hoofdpijn, beven en uiteindelijk flauwvallen.

  Dit medicijn veroorzaakt een tekort aan de bijnierschorshormonen cortisol en aldosteron. Bijnierschorshormonen houden de bloeddruk en de glucosestofwisseling op peil en beschermen het lichaam zo tegen de gevolgen van stresssituaties. Bij een tekort aan cortisol zal in stresssituaties eerder een te lage bloeddruk en een te lage hoeveelheid glucose in het bloed ontstaan. Dit veroorzaakt de genoemde verschijnselen. Vaak zal de arts een kunstmatig bijnierschorshormoon voorschrijven om deze verschijnselen te bestrijden. Zoals hydrocortison (cortisol) en/of fludrocortison,.

• Tekort aan geslachtshormonen. Hierdoor kan bij vrouwen overmatige beharing in het gezicht of op het lichaam ontstaan (hirsutisme).

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Mag ik metyrapon gebruiken met andere medicijnen?

Indien metyrapon als test in onderzoek wordt toegepast, zijn er veel soorten medicijnen die het testresultaat kunnen verstoren.

• De anti-epileptica fenytoïne en fenobarbital.
• Geslachtshormonen, zoals oestrogenen en progestagenen (bijvoorbeeld in de anticonceptiepil of in hormonen tegen de overgang).
• Schildkliermedicijnen.
• Amitriptyline.
• Chloorpromazine.

Indien u een van de bovenstaande medicijnen gebruikt, overleg dan eerst met uw arts voor u de test doet.

Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?

autorijden?
Dit medicijn kan bijwerkingen veroorzaken, zoals duizelig, slaperig en suf zijn. Heeft u hier last van? Dan mag u niet autorijden. Het kan gevaarlijk zijn aan het verkeer deel te nemen zo lang u last heeft van deze bijwerkingen. Ook als de dosering omhoog of omlaag gaat, kunt u (extra) last hebben van deze bijwerkingen.

Gebruikt u ook andere medicijnen die deze bijwerkingen geven? Let er dan op dat u meer last kunt hebben van deze bijwerkingen.

Voor meer algemene informatie kunt u het thema ‘Medicijnen in het verkeer‘ lezen. In dit thema leest u bijvoorbeeld wat de wet zegt over medicijnen in het verkeer. Ook vindt u adviezen waarmee u rekening moet houden als u wel (weer) mag autorijden.

alcohol drinken?
Alcohol maakt het versuffende effect van dit medicijn sterker. Ook als u niets van deze bijwerking heeft gemerkt, kunt u door het gebruik van alcohol wel suf worden en kunnen uw coördinatie- en beoordelingsvermogen afnemen.

alles eten?
U mag alles eten.

Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?

Zwangerschap 
U mag dit medicijn NIET gebruiken als u zwanger bent of binnenkort zwanger wilt worden. Er is een kans dat het een aangeboren afwijking bij het kind veroorzaakt. Gebruikt u dit medicijn? En u denkt erover zwanger te worden? Overleg dan met uw arts of u een ander medicijn kunt gebruiken.

Borstvoeding 
Wilt u borstvoeding geven? Overleg dan met uw arts. Het is niet bekend of dit medicijn in de moedermelk terechtkomt en of het schadelijk voor de baby is. Mogelijk kan de arts u (tijdelijk) een ander medicijn voorschrijven, waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken. Gebruikt u dit medicijn tijdelijk of eenmalig? Dan kunt u gedurende deze tijd de melk afkolven en weggooien. U kunt dan tijdelijk flesvoeding geven.

Hoe gebruik ik dit medicijn?

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.

Wanneer?
Gebruik dit medicijn tijdens het eten of met wat voedsel of melk. U heeft dan minder last van maagdarmklachten.

Hoe lang?

• Ziekte van Cushing: als u metyrapon gebruikt om de periode tot de operatie te overbruggen, zult het gebruik na de operatie geleidelijk weer kunnen afbouwen. Als operatie niet mogelijk is, zult u dit medicijn mogelijk levenslang moeten gebruiken.
• Als u metyrapon gebruikt als testmiddel: het gebruik kan dan eenmalig zijn (een dosis om middernacht) of enkele dosis gedurende 24 uur.