Medische Encyclopedie
Inhoud
- Wat doet prednison en waarbij gebruik ik het?
- Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
- Mag ik prednison gebruiken met andere medicijnen?
- Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
- Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
- Hoe gebruik ik dit medicijn?
prednison
Prednison is een bijnierschorshormoon, ook wel corticosteroïd genoemd.
Bijnierschorshormonen remmen ontstekingen en overgevoeligheidsreacties. Ze zijn ook nodig om energie, mineralen en zouten vrij te maken en op te slaan.
Artsen schrijven prednison voor bij:
- Ziektes met ernstige ontstekingen. Bijvoorbeeld luchtwegontstekingen (zoals COPD), reumatische aandoeningen (zoals reuma, polymyalgie en jichtaanvallen), darmziekten (namelijk colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn), het syndroom van Sjögren, bepaalde oogontstekingen, clusterhoofdpijn, lupus erythematodes (LE), ernstige huidontstekingen (zoals bij lepra), bepaalde bloedziekten (zoals de bloedstollingsziekte ITP), de ziekte van Duchenne (spierziekte), Bellverlamming (een vorm van gezichtsverlamming), bij nierziektes, zoals het nefrotisch syndroom en bij netelroos. Ook bij ontstekingen bij tuberculose (van het hartzakje en van de hersenen).
Bij ontstekingsziekten wordt het op verschillende manieren gebruikt: in een hoge dosering voor een paar dagen tot weken (stootkuur) en in een lagere dosering voor meerdere maanden (langdurige behandeling). Artsen schrijven het meestal voor als stootkuur. - Prednison wordt ook gebruikt om afstotingsreacties tegen te gaan. Na orgaantransplantaties en als onderdeel van een behandeling bij kanker.
- Ook wordt het gebruikt om een tekort aan lichaamseigen bijnierschorshormonen aan te vullen. Zoals bij de bijnierziekten de ziekte van Addison, de ziekte van Cushing en het adrenogenitaal syndroom. Als het op deze manier gebruikt wordt heet het substitutietherapie.
Ziektes waarbij prednison wordt gebruikt zijn:
Wat doet prednison en waarbij gebruik ik het?
Astma
Verschijnselen
Mensen met astma hebben last van aanvallen en periodes van benauwdheid. Deze aanvallen worden uitgelokt door prikkels. Bijvoorbeeld door koude lucht, rook, stoffen waar u allergisch voor bent en inspanning.
Oorzaak
Bij gezonde mensen veroorzaken deze prikkels geen benauwdheid, terwijl mensen met astma hier wel gevoelig voor zijn. Bij hen reageren de slijmvliezen in de luchtwegen als ze met deze prikkels in aanraking komen. Bij deze reactie trekken de luchtwegen samen, waardoor u benauwd wordt.
Behandeling
Werkt de plaatselijke behandeling van de longen met inhalaties niet voldoende? Dan kan de arts een stootkuur met prednison voorschrijven. Bijvoorbeeld als astma ineens erger wordt. U krijgt dan tabletten of capsules.
Effect
Prednison geneest de ziekte niet. Het onderdrukt de ziekteverschijnselen, zodat uw lichaam zich makkelijker kan herstellen.
Meestal merkt u binnen een paar uren dat het werkt. Soms is de stootkuur bedoeld om een periode te overbruggen. Dit tot u de werking merkt van een ander middel, waarvan het effect langzamer intreedt.
Lees meer over astma . “Chronische obstructieve longziekte (COPD)
Verschijnselen
COPD is de Engelse afkorting voor chronische obstructieve longziekte. Bij COPD zijn de luchtwegen vernauwd en heeft u last van slijm in de luchtwegen. U moet veel hoesten en bent benauwd. De klachten kunnen af en toe erger worden of juist verbeteren.
De oorzaak van COPD is meestal schade aan de luchtwegen, bijvoorbeeld door roken.
Behandeling
Als COPD plotseling erger wordt, krijgt u meestal een stootkuur met prednison of prednisolon.
Prednison geneest de ziekte niet. Het onderdrukt de ziekteverschijnselen, zodat uw lichaam zich makkelijker kan herstellen.
Meestal merkt u binnen een paar uur dat het werkt. Soms is de stootkuur bedoeld om een periode te overbruggen. Dit tot u de werking merkt van een ander middel, waarvan het effect langzamer intreedt.
Sarcoïdose
Verschijnselen
Bij sarcoïdose (ziekte van Besnier-Boeck) ontstaan vanzelf ontstekingen in verschillende organen en weefsels in het lichaam. Het vaakst in de longen, lymfeklieren, huid, ogen en gewrichten. Soms komt het ook voor in het hart of het zenuwstelsel. U kunt dus heel verschillende klachten hebben bij deze ziekte.
De ziekte kent slechte en goede perioden. De ontstekingen verdwijnen meestal in de loop van de tijd vanzelf, maar keren ook weer terug. Soms houden mensen last van littekenweefsel, dat door de ontstekingen is ontstaan.
Oorzaak
De oorzaak van sarcoïdose is niet bekend. Het kan het gevolg zijn van een infectie of van een ongewone reactie van het eigen afweersysteem. Dit betekent dat het lichaam de eigen cellen ziet als indringers en deze probeert op te ruimen.
Behandeling
Bij de meeste mensen verdwijnen de klachten op den duur vanzelf. Als er hevige klachten zijn schrijft de arts bijnierschorshormonen voor, zoals prednison of prednisolon. Dit onderdrukt de ontstekingen, waardoor u minder last van de verschijnselen zult hebben. Prednison geneest de ziekte niet.
Reumatoïde artritis
Prednison wordt gebruikt bij reumatoïde artritis en bij andere reumatische aandoeningen, zoals reumatische polymyalgie en arteriitis temporalis.
Reumatoïde artritis
Reumatoïde artritis (RA) is een ontsteking van de gewrichten. Het geeft pijn, stijfheid en zwelling in de gewrichten van bijvoorbeeld de handen, polsen, enkels of voeten. Meestal zijn er links en rechts in dezelfde gewrichten klachten. Door de ontsteking wordt het gewricht dik en gevoelig, soms ook warm. Op den duur raken de gewrichten beschadigd.
Bij reumatoïde artritis schrijft de arts speciale medicijnen voor, de DMARD’s: Disease Modifying Antirheumatic Drugs. Deze medicijnen gaan de oorzaak van de gewrichtsontsteking tegen. Ze werken niet meteen, maar pas na een langere tijd.
Artsen schrijven prednison voor om de periode totdat de DMARD begint te werken te overbruggen. En als de klachten ineens erger worden.
Reumatische polymyalgie en arteriitis temporalis
Bij reumatische polymyalgie zijn de gewrichtskapsels ontstoken. Dit veroorzaakt spierpijn en spierstijfheid. Het is onbekend hoe het komt dat het gewrichtskapsel ontstoken raakt. Bij arteriitis temporalis is er sprake van een ontsteking in een slagader aan de zijkant van het hoofd. Ook hierbij is de oorzaak van de ontsteking onbekend. De ontsteking veroorzaakt hoofdpijn en oogklachten. Veel mensen hebben zowel last van de spierklachten als van de ontstoken slagader.
Prednison remt de ontstekingen. De klachten worden na een paar dagen gebruik minder.
Jicht
Verschijnselen
Jicht is een plotselinge ontsteking van een gewricht. Het gewricht wordt rood, gezwollen, warm en erg pijnlijk bij bewegen. De ontsteking ontstaat doordat kristallen van urinezuur in het gewricht neerslaan.
Jicht komt meestal voor in een gewricht van de grote teen. Soms van de voet, enkel, knie, of pols.
Behandeling
De ontsteking wordt uit zichzelf beter binnen 1 tot 3 weken. U kunt de pijn minder erg maken door rust te nemen en het gewricht te koelen. Tegen de pijn, roodheid en zwelling schrijven artsen meestal medicijnen voor. Dit kan een stootkuur met een corticosteroïd zoals prednison of prednisolon. Of een ontstekingsremmende pijnstiller, zoals diclofenac.
Effect
Prednison remt de ontsteking. Hierdoor worden de roodheid, zwelling en pijn minder. Meestal zal de pijn binnen 1 dag minder worden. De roodheid en zwelling zullen na een aantal dagen tot een week minder worden.
Colitis ulcerosa
Verschijnselen
Colitis ulcerosa is een chronische ontsteking van het slijmvlies van de dikke darm. Hierdoor heeft u vaak last van erge diarree, vaak met bloed en slijm erbij.
Andere klachten zijn buikpijn, koorts, uitdrogingsverschijnselen, bloedarmoede en gewichtsverlies. Periodes met weinig klachten worden afgewisseld met periodes waarin de ziekte opvlamt.
Oorzaak
Bij colitis ulcerosa is meestal alleen het laatste deel van de dikke darm aangedaan, het rectum. De ziekte heet dan proctitis ulcerosa. Na jaren kan de ziekte zich uitbreiden naar de rest van de dikke darm.
De oorzaak van de ontsteking is een ‘auto-immuunreactie’. Dat betekent dat het lichaam de cellen in de eigen darmwand ziet als indringers. Het lichaam probeert deze dan op te ruimen. Het is dus een ontsporing van het eigen afweersysteem. De precieze oorzaak hiervan is onbekend.
Behandeling
Aanvallen van colitis ulcerosa worden meestal behandeld met een bijnierschorshormoon dat alleen in de darm werkt, zoals budesonide. Dit medicijn remt in de darm de ontstekingen.
Werkt dit niet goed genoeg? dan schrijven artsen soms een bijnierschorshormoon voor dat in het hele lichaam werkt, zoals prednison of prednisolon.
Prednison remt de ontsteking in de darm. Meestal merkt u binnen een paar uur dat de klachten minder worden.
Ziekte van Crohn
Verschijnselen
Bij de ziekte van Crohn zijn delen van de darm ontstoken. Vaak gaat dit niet meer over. De ontsteking veroorzaakt buikpijn, koorts, diarree, moeheid en gewichtsverlies. Periodes met weinig klachten worden afgewisseld met periodes waarin de ziekte opvlamt.
Oorzaak
De precieze oorzaak van de ziekte van Crohn is niet bekend. Waarschijnlijk is het afweersysteem in de war en valt deze goede bacteriën in de darm aan. Hierdoor ontstaat een ontsteking die de darmen verder beschadigt. De ontsteking dringt diep door tot de spierlagen van de darmen. Meestal is het laatste deel van de dunne darm en het eerste deel van de dikke darm aangedaan.
Door de chronische ontsteking ontstaan verdikkingen in de darm, waar de ontlasting (poep) moeilijk langs kan. Ook ontstaan verbindingsbuisjes (fistels) van de darm naar andere organen. Zoals de blaas, de vagina en tussen delen van de darm onderling.
Behandeling
Het is belangrijk de ontstekingen zoveel mogelijk te voorkomen en te remmen als ze wel optreden. Hierdoor neemt de buikpijn af en ontstaan er geen nieuwe verdikkingen of fistels.
De ziekte van Crohn wordt in eerste instantie meestal behandeld met een bijnierschorshormoon dat alleen in de darm werkt, zoals budesonide.
Heeft u een erge vorm van de ziekte van Crohn? Of zit de ontsteking te hoog in de darm zit? Dan stappen artsen over op sterkere bijnierschorshormonen, zoals prednison of prednisolon. Of op afweerremmende medicijnen.
Effect
Prednison remt de ontsteking in de darm. Meestal merkt u binnen een paar uur dat de klachten minder worden. U moet dit medicijn een aantal weken gebruiken om de ziekte weer rustig te krijgen. Als de opvlamming voorbij is kunt u stoppen met prednison.
Syndroom van Sjögren
Oorzaak en verschijnselen
Het syndroom van Sjögren is een ‘auto-immuunziekte’. Dat betekent dat het lichaam de eigen cellen ziet als indringers. het lichaam probeert deze dan op te ruimen. Het is dus een ontsporing van het eigen afweersysteem. De precieze oorzaak hiervan is onbekend.
Bij het syndroom van Sjögren is het afweersysteem actief tegen de eigen traan-, speeksel- en slijmklieren. Daardoor werken deze klieren niet meer of onvoldoende. De slijmvliezen van onder andere ogen, mond, neus en keel zijn droger dan normaal.
Behandeling
De behandeling bestaat meestal uit kunsttranen en kunstspeeksel om de droogheid minder erg te maken. Soms is het afweersysteem ook actief tegen gewrichten en inwendige organen, die hierdoor ontstoken raken. De arts kan prednison voorschrijven om deze ontstekingen te remmen.
Ontstoken ogen door andere oorzaken
Prednison wordt gebruikt bij verschillende soorten ontstekingen van het oog. Het remt de ontstekingsverschijnselen zoals roodheid, zwelling, pijn en jeuk.
Lees meer over ontstoken ogen door andere oorzaken . “Clusterhoofdpijn
Prednison wordt heel soms gebruikt clusterhoofdpijn te voorkomen.
Verschijnselen
Clusterhoofdpijn is een aanval van hevige, borende pijn rondom of achter één oog. De pijn ontstaat binnen twee minuten zonder aanleiding en zonder waarschuwingssignalen. Vaak is het oog ook rood en traant het, heeft u een loopneus en zweet op het voorhoofd.
Een aanval kan een kwartier tot 3 uur duren. De aanvallen komen in clusters van een paar weken of zelfs maanden. Tijdens zo’n cluster kunt u tot 8 aanvallen per dag krijgen. Meestal zijn dit er 2 of 3. Ze treden vaak ’s nachts op. Een kleine groep mensen heeft deze aanvallen elke dag.
Behandeling
Als u veel aanvallen heeft, kunt u medicijnen proberen die de aanvallen voorkomen. Meestal schrijven artsen het medicijn verapamil voor. Als verapamil niet goed werkt, kan uw arts prednison of prednisolon voorschrijven. U krijgt dit dan als stootkuur.
Lupus Erythematodes (LE)
Oorzaak en verschijnselen
Lupus erythematodes (ook wel LE genoemd), is een chronische ontsteking van de huid. Behalve de huid kunnen ook gewrichten, nieren, longen en andere organen ontstoken zijn. Dan noemt men het wel ‘systemische LE’ of ‘SLE’.
Het is een auto-immuunziekte. Dat betekent dat het lichaam antistoffen maakt tegen eigen lichaamscellen, in dit geval van de huid, gewrichten, nieren en longen. Hierdoor ontstaan ontstekingen. Het is onbekend waarom het lichaam zich keert tegen de eigen cellen.
De ziekte komt in aanvallen, maar kent ook rustige periodes. Een aanval lijkt op een ernstige griepperiode met koorts, spier- en gewrichtspijn en vermoeidheid. Ook komen er meestal huidafwijkingen voor, zoals rode vlekken in het gezicht en verschillende soorten huiduitslag.
Behandeling
Bij een aanval van SLE kan uw arts een stootkuur met een corticosteroïd voorschrijven (zoals prednison of prednisolon). Prednison remt de ontstekingen zodat uw lichaam zich makkelijker kan herstellen.
Lepra
Oorzaak en verschijnselen
Lepra (melaatsheid) is een infectie van de huid en de zenuwen door de bacterie Mycobacterium leprae. De ziekte begint met huidverkleuringen die langzaam erger worden en de huid gevoelloos maken. Af en toe zijn er opvlammingen met zeer heftige ontstekingsverschijnselen, zoals rode bulten op de huid en koorts. Het zenuwweefsel kan dan doodgaan, waardoor het gevoel en de tastzin verdwijnen. Door de gevoelloosheid ontstaan wonden. Het eerst aan de uitstekende lichaamsdelen, zoals vingers en tenen.
Men krijgt lepra door nauw contact met iemand die lepra heeft en die niet met medicijnen wordt behandeld. Iemand met een gezonde weerstand heeft bijna geen kans om lepra te krijgen.
Behandeling
Behandeling vindt plaats met een combinatie van antibiotica. Opvlammingen van verschijnselen aan huid en zenuwen worden meestal behandeld met prednisolon of prednison.
Overige huidaandoeningen
Prednison wordt gebruikt bij verschillende ernstige huidaandoeningen, veroorzaakt door allergie of een afweerreactie tegen de eigen lichaamscellen. Huidaandoeningen waar prednison onder andere bij wordt gebruikt zijn:
- Pemfigus, een ernstige huidaandoening, waarbij de huid en slijmvliezen met blaasjes en blaren overdekt raken.
- Syndroom van Stevens-Johnson, erythema multiforme en toxische epidermale necrolyse. Dit zijn zeer ernstige huidreacties met blaren op huid en slijmvliezen, koorts, ontstoken ogen en een ziek gevoel. Deze aandoeningen zijn meestal een reactie op een medicijn.
- Andere ernstige huidontstekingen met roodheid, blaasjes en blaren.
Nierziekten
Prednison wordt gebruikt bij de nierziekten nefrotisch syndroom en syndroom van Goodpasture. Bij deze ziekten maakt het lichaam afweerstoffen tegen de eigen niercellen. Prednison onderdrukt deze afweer.
Lees meer over nierziekten . “Voorkomen van afweerreacties
In combinatie met andere medicijnen wordt prednison gebruikt tegen afstotingsreacties na orgaantransplantaties. Het voorkomt dat het lichaam na een orgaantransplantatie het nieuwe orgaan afstoot.
Lees meer over voorkomen van afweerreacties . “Bloedstollingsziekten
Prednison wordt gebruikt bij de bloedziekte idiopathische trombocytopenische purpura (ITP of ziekte van Werlhof).
Bij deze ziekte maakt het lichaam afweerstoffen tegen de eigen bloedplaatjes. Bloedplaatjes zijn nodig om het bloed te laten samenklonteren bij een wond. Door deze afweerstoffen gaan de bloedplaatjes stuk. U heeft dan vaak blauwe plekken en bloedneuzen. Prednison onderdrukt de afweer tegen de eigen bloedplaatjes.
Lees meer over bloedstollingsziekten . “Spierziekten
Prednison wordt gebruikt bij de ziekte van Duchenne. Het kan ervoor zorgen dat de spieren sterker worden, waardoor het kind na een paar weken makkelijker kan bewegen.
Lees meer over spierziekten . “
Bellverlamming
Prednison wordt gebruikt bij Bellverlamming, een bepaalde vorm van verlamming van de gezichtsspieren.
Het verhoogt de kans dat de verlamming weer helemaal over gaat.
Kanker
Prednison wordt vaak gebruikt bij verschillende soorten kanker, zoals lymfeklierkanker, leukemie, hersentumor, borstkanker en de ziekte van Kahler.
Werking
Bij kanker werkt prednison op verschillende manieren. Het zorgt voor meer eetlust, minder vermoeidheid en zorgt er vaak voor dat u zich beter gaat voelen.
Verder gaat prednison de zwelling van tumoren tegen. Het zorgt op die manier voor minder pijn als tumoren tegen zenuwen aandrukken.
Veel medicijnen tegen kanker veroorzaken ernstige misselijkheid. Door prednison is deze vorm van misselijkheid minder. Vooral omdat het voor een betere stemming en meer eetlust zorgt.
- Bij de ziekte van Kahler verlaagt prednison de hoeveelheid calcium (kalk) in het bloed. Die is bij deze ziekte verhoogd.
- Bij de ziekte van Hodgkin en cutaan T-cel lymfoom (vormen van lymfeklierkanker zorgt prednison voor minder jeuk.
Bijnierziekten
Cortisol
Prednison wordt gebruikt wanneer de eigen bijnierschors geen of te weinig van het bijnierschorshormoon cortisol (=hydrocortison) maakt. Cortisol speelt een rol bij de afweer (immuunsysteem), inspanning en stress. Het is ook belangrijk voor een goede regeling van de hoeveelheid glucose in het bloed. Prednison werkt ongeveer hetzelfde als cortisol.
Oorzaken
Een tekort aan cortisol kan het geval zijn bij:
- Een minder goed werkende bijnierschors. Bijvoorbeeld bij de ziekte van Addison, het adrenogenitaal syndroom of als de bijnieren zijn verwijderd, bijvoorbeeld door de ziekte van Cushing
- Een minder goed werkende hypofyse. Dit is een klier in de hersenen die de bijnierschors ‘opdracht’ hoort te geven cortisol te maken. Een minder goed werkende hypofyse kan onder andere ontstaan door een operatie aan de hypofyse. Bijvoorbeeld bij de ziekte van Cushing.
Dagritme
De natuurlijke aanmaak van cortisol laat een dagritme zien. In de vroege ochtend komt veel cortisol vrij en tijdens de dag steeds minder. Bij inspanning, ziekte of stress geeft de bijnierschors juist een grote hoeveelheid in een keer af.
De behandeling met prednison moet ook zo’n patroon hebben. Daarom moet u `s ochtends meestal meer prednison gebruiken dan `s avonds. En moet u soms bij ziekte of ernstige stress extra prednison innemen.
Netelroos
Verschijnselen
Netelroos (urticaria) is een jeukende huiduitslag met bleekroze, licht gezwollen vlekken, ook wel galbulten genoemd.
De uitslag lijkt veel op de bultjes die u krijgt als u brandnetels heeft aangeraakt. De uitslag ontstaat ineens en verdwijnt meestal binnen een paar uren tot dagen.
Behandeling
Artsen schrijven prednison voor in combinatie met anti-allergiemedicijnen, als deze medicijnen onvoldoende werken bij netelroos.
Ziekte van Addison
Oorzaak
Bij de ziekte van Addison werken de bijnieren niet goed. Dezelfde situatie ontstaat wanneer de bijnieren ontbreken. Bijvoorbeeld als ze zijn weggehaald vanwege een tumor. Hierdoor ontstaat een tekort aan cortisol en aan een paar andere hormonen. Namelijk sommige mannelijke geslachtshormonen en aldosteron (een hormoon van belang voor de bloeddruk).
Behandeling
De behandeling bestaat meestal uit een combinatie van hydrocortison (= cortisol) met fludrocortison. In plaats van hydrocortison kan ook prednison gebruikt worden. Fludrocortison dient dan als vervanging voor aldosteron. Mannelijke geslachtshormonen worden soms aangevuld met DHEA (prasteron).
Hierboven, bij Bijnierziekten, leest u hoe prednison werkt bij een tekort aan bijnierschorshormoon.
Ziekte van Cushing
Oorzaak
De buitenkant van de bijnieren (de ‘schors’) maakt onder andere cortisol, mannelijke geslachtshormonen en aldosteron. Aldosteron is een hormoon dat belangrijk is voor de bloeddruk.
De ‘opdracht’ om deze hormonen te maken ontvangt het van de hypofyse. De hypofyse is een klier in de hersenen.
Bij de ziekte van Cushing maakt de bijnierschors te veel bijnierschorshormoon aan. Dit komt meestal door een goedaardige tumor in de hypofyse. Het kan ook komen door een tumor in een van de bijnieren of ergens anders in het lichaam. Een operatie aan de hypofyse of de bijnieren zelf kan dan nodig zijn.
Behandeling
Na een operatie aan de hypofyse kan de hoeveelheid bijnierschorshormoon tijdelijk te laag zijn. Dan moet het bijnierschorshormoon worden aangevuld.
Na verwijdering van de bijnieren is het altijd nodig de bijnierschorshormonen aan te vullen.
Prednison wordt ook gebruikt als maar één van de bijnieren is verwijderd. Het wordt dan gebruikt totdat de andere bijnier weer voldoende bijnierschorshormoon maakt.
Hierboven, bij Bijnierziekten, leest u hoe prednison werkt bij een tekort aan bijnierschorshormoon.
Adrenogenitaal syndroom
Oorzaak
Bij het adrenogenitaal syndroom is de aanmaak van hormonen door de bijnieren gestoord. Ze maken dan bijvoorbeeld te weinig cortisol, te veel mannelijke geslachtshormonen en te weinig aldosteron. Aldosteron is een hormoon dat belangrijk is voor de bloeddruk.
Behandeling
De behandeling bestaat meestal uit de combinatie van hydrocortison (= cortisol) met fludrocortison. In plaats van hydrocortison kan ook prednison worden gebruikt. Fludrocortison dient dan als vervanging voor aldosteron.
Hierboven, bij Bijnierziekten, leest u hoe prednison werkt bij een tekort aan bijnierschorshormoon.
Lees meer over adrenogenitaal syndroom . “
Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
Behalve het gewenste effect kan dit medicijn bijwerkingen geven. De kans op deze bijwerkingen hangt af van uw eigen gevoeligheid voor dit medicijn, de hoeveelheid prednison die u gebruikt en de duur van de behandeling:
- Bij substitutietherapie (als u zelf te weinig bijnierschorshormoon maakt): u heeft weinig kans op bijwerkingen.
- Bij een stootkuur (een paar dagen tot weken een dosering prednison van 30 mg tot 80 mg op een dag): de bijwerkingen zijn soms lastig of vervelend. Maar meestal niet gevaarlijk of schadelijk.
- Als u vaker in een jaar een stootkuur krijgt of meerdere weken tot maanden een (lage dosering) prednison gebruikt: de meeste lastige of vervelende bijwerkingen gaan over als u aan het middel gewend bent geraakt. Dat is na een paar dagen tot weken.
Na een paar weken gebruik of veel stootkuren heeft u wel een kleine kans op andere ernstigere bijwerkingen. Hoe korter u dit medicijn gebruikt en hoe lager de dosering, hoe minder kans u heeft op deze bijwerkingen.
Bijwerkingen die u meteen vanaf het begin kunt krijgen:
Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)
Maag- of darmklachten, zoals maagpijn, misselijkheid, opkomend maagzuur, een opgezette buik, diarree of verstopping.
Als u dit medicijn vlak voor of tijdens het eten inneemt, kunt u deze klachten meestal voorkomen.
Meer kans op infecties met bacteriën, virussen of schimmels.
Overleg voor gebruik met uw arts als u een infectie heeft, zoals tuberculose. Dat is nodig omdat sluimerende infecties door dit medicijn erger kunnen worden. Ook heeft u het minder snel in de gaten als een infectie uit de hand loopt. Dit medicijn zorgt namelijk voor minder verschijnselen van een ontsteking, zoals roodheid en zwelling.
Neem in elk geval contact op met uw arts:- als u opeens een ontsteking krijgt;
- bij ontstekingen in of rond uw ogen;
- bij ontstekingen waarvan u weet of vermoedt dat deze door een virus zijn veroorzaakt, zoals gordelroos;
- als in uw omgeving veel mensen mazelen of waterpokken hebben;
- als u een wond heeft die slecht geneest;
- als u gevaccineerd moet worden, bijvoorbeeld tegen tropische ziekten. Mogelijk reageert uw lichaam onvoldoende op de inenting.
Hoofdpijn en duizeligheid.
Spierklachten, zoals spierzwakte, snel moe, spierpijn, moeilijk slikken en moeilijk ademhalen. Verder trillende handen en spierkrampen in handen, voeten en benen.
Dit kan na stoppen nog lang duren. Mensen met de spierziekte myasthenia gravis kunnen hier extra last van hebben. Raadpleeg uw arts als uw klachten erger worden.
Veranderingen in gevoel en stemming.
Dit kan per persoon verschillen. U kunt energieker, prikkelbaar, rusteloos, angstig of agressief worden, maar ook verdrietig, futloos of moe.
Heeft u veel last van deze stemmingsveranderingen? Praat erover met uw arts. Mogelijk moet de dosering iets lager.
Heeft u slaapproblemen door de rusteloosheid? Het kan helpen prednison in één keer vroeg op de dag in te nemen. Overleg hierover met uw arts.
Bent u depressief of wordt u hiervoor behandeld? Overleg met uw arts voor u dit medicijn gaat gebruiken.Verschijnselen van diabetes (suikerziekte). U merkt dit aan veel dorst en veel plassen. Dit komt vooral voor bij mensen boven de 75 jaar.
Heeft u diabetes? Meet in de volgende gevallen extra vaak uw bloedsuiker:- Als u dit medicijn in een hoge dosering (stootkuur) langer dan 10 dagen gaat gebruiken.
- Als u last heeft van dorst, droge mond, veel plassen en moe zijn. Deze klachten komen door een te hoge bloedsuiker.
- Bij een infectie.
Heeft u een te hoge bloedsuiker? Raadpleeg dan uw arts. Mogelijk heeft u tijdens de behandeling meer glucoseverlagers nodig.
Vochtophoping (oedeem).
Dit merkt u vooral aan opgezwollen enkels en voeten. Mensen die al last van oedeem hebben zijn hier extra gevoelig voor. Bijvoorbeeld mensen met een hart dat minder goed pompt (hartfalen). Overleg daarom voor gebruik met uw arts als u hartfalen of oedeem heeft.
Stoornissen in uw hartritme.
Raadpleeg uw arts als u dit merkt.
Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)
Maagzweer of darmzweer.
Dit medicijn kan een maagzweer erger maken. Overleg voor gebruik met uw arts of apotheker als u een maag- of darmzweer heeft. Of als u kortgeleden een maag- of darmzweer heeft gehad. Misschien heeft u een maagbeschermer nodig. Raadpleeg uw arts als uw maagklachten erger worden.
Een te hoge bloeddruk.
Het komt vooral voor bij doseringen van meer dan 7,5 mg op een dag bij mensen die hier gevoelig voor zijn. Overleg voor gebruik met uw arts als u een hoge bloeddruk heeft. Of als u hiervoor behandeld wordt. Uw bloeddruk moet vaker gecontroleerd.
Ernstige psychische klachten, zoals overdreven blij gevoel, impulsief gedrag, in de war zijn, en dingen zien of horen die er niet zijn.
Overleg bij deze verschijnselen met uw arts.
De hik
Raadpleeg uw arts als u hier last van blijft houden.
Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u aan huiduitslag, galbulten of jeuk.
Heel zelden ontstaat een ernstige allergie. U heeft dan last van benauwdheid, zwelling van mond, keel en verlies van het bewustzijn. Ga dan direct naar een arts of Eerste-Hulpdienst.
In beide gevallen mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheek door dat u overgevoelig bent voor prednison. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.
Gebruikt u het meer dan 3 weken achter elkaar? Of heeft u meerdere stootkuren in een jaar nodig? u heeft meer kans op onderstaande bijwerkingen. Ze treden soms pas na maanden op, of pas als u al bent gestopt. Gebruikt u minder dan 7,5 mg op een dag? Dan heeft u weinig kans op deze bijwerkingen.
Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)
Zwaarder worden en een andere vetverdeling.
Dit komt door een andere opbouw en afbraak van vet, meer eetlust en vasthouden van vocht. Vet gaat vooral zitten op de buik en op de bovenkant van de rug. Het is vaak nodig uw eetgewoontes aan te passen om uw gewicht op peil te houden. Een diëtist kan u daarbij helpen.
Dik gezicht (bolle wangen).
Net als de gewichtstoename is dit voor veel mensen een belangrijk nadeel van de behandeling. Het gaat niet goed met u, maar voor uw omgeving ziet u er juist 'goed' uit. Het verdwijnt weer als u stopt met het medicijn.
Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)
Dunnere huid, waardoor u sneller blauwe plekken heeft en streepvormige littekens (striae).
Een paar maanden na het stoppen met de behandeling heeft de huid meestal weer zijn normale dikte terug. De littekens verdwijnen niet meer.
Rood geaderde of rode huid in het gezicht en puntvormige huidbloedinkjes.
Minder goede werking van de bijnierschors. Vooral kinderen zijn gevoelig voor deze bijwerking.
Hier heeft u tijdens de behandeling geen last van. Maar na het stoppen heeft uw bijnierschors tijd nodig om op gang te komen om weer zelf bijnierschorshormonen aan te maken. Dit kan meerdere maanden duren.
Groeivertraging bij kinderen.
Het is belangrijk dat een arts regelmatig de lichaamslengte en het lichaamsgewicht controleert. Als blijkt dat het kind te weinig groeit, kan de arts adviseren dit medicijn niet elke dag, maar elke 2 dagen te nemen. Dit herstelt de groei.
Botontkalking (osteoporose), waardoor deze eerder breken.
Het is belangrijk tijdens het gebruik van dit medicijn voldoende kalk te gebruiken. Dit kan in de vorm van zuivelproducten of als tabletten. Ook bewegen is nodig, omdat dat zorgt voor een actieve opbouw van de botten.
In veel gevallen zal de arts u adviseren ook medicijnen tegen botontkalking te gebruiken.
Heeft u last van osteoporose? Overleg dan met uw arts.Te weinig kalium in het bloed.
Dit merkt u onder andere aan spierkrampen, spiertrekkingen, spierpijn of spierzwakte. Verder aan minder eetlust, verstopping en hartkloppingen of een overslaand hart. Neem bij een of meer van deze klachten contact op met uw arts.
Te veel cholesterol in het bloed, na meerdere maanden gebruik.
Hierdoor heeft u meer kans op hart- of vaatziekten. Uw arts kan medicijnen voorschrijven om de hoeveelheid cholesterol in uw bloed te verlagen.
Staar (een blijvende vertroebeling van de ooglens, cataract).
Neem contact op met uw arts als u slechter, wazig of dubbel ziet. Staar komt meestal alleen voor bij gebruik gedurende meerdere jaren. Heeft u staar? Overleg dan met uw arts.
Verhoogde oogboldruk (Glaucoom).
Overleg met uw arts als u weet dat u glaucoom heeft, terwijl u daar niet voor wordt behandeld. Waarschuw uw arts als u minder goed gaat zien of als u hevige pijn achter uw oog heeft die niet binnen enkele uren wegtrekt. Glaucoom komt meestal alleen voor bij gebruik gedurende meerdere jaren.
Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)
Huidklachten, zoals slecht genezende wonden, acne (jeugdpuistjes), veel transpireren, meer lichaamsbeharing (vooral in het gezicht) en donkere of juist lichte plekken op de huid.
Peesontsteking en makkelijker scheuren van pezen, vooral van de achillespees.
Erectiestoornissen.
Bij vrouwen: wegblijven van de menstruatie tijdens de behandeling.
Ernstige hart-vaatziekte, zoals hartfalen, een hartaanval of een beroerte. Hier is meestal pas kans op na meerdere maanden gebruik.
Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden
Uitleg frequenties
Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen
Mag ik prednison gebruiken met andere medicijnen?
Dit middel heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje ‘samenstelling’.
De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.
- Ontstekingsremmende pijnstillers, zoals acetylsalicylzuur, diclofenac, ibuprofen en naproxen. Deze pijnstillers hebben als bijwerking maag- en darmzweren. De kans hierop is groter als u ook prednison gebruikt. De pijnstiller paracetamol heeft deze bijwerking niet. Deze kunt u wel veilig gebruiken.
Heeft u een ontstekingsremmende pijnstiller nodig? Overleg met uw arts of apotheker. Als u prednison gebruikt moet u vaak ook een maagbeschermend middel slikken. - Bepaalde vaccins, bijvoorbeeld bof-mazelen-rodehondvaccin (BMR-vaccin), rotavirusvaccin, varicellavaccin (tegen waterpokken) en BCG-vaccin (tegen tuberculose). Prednison zorgt dat deze vaccins minder goed werken en kan de kans op bijwerkingen ervan verhogen. Overleg met de arts als u gevaccineerd moet worden. Als u prednison gebruikt als substitutietherapie zal uw lichaam wel goed op de vaccins reageren.
- De bloedverdunners acenocoumarol en fenprocoumon. Gebruikt u een hoge dosering van prednison? Dan kan de werking van de bloedverdunners toenemen. Overleg hierover met uw arts. Meld het aan de trombosedienst als u prednison gaat gebruiken en als u ermee stopt.
- Sommige medicijnen tegen hiv en hepatitis C. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat.
De volgende medicijnen verminderen de werking van prednison. Dit is van belang als u prednison langer dan 2 weken achter elkaar gebruikt. Overleg hierover met uw arts of apotheker. Ook als u met een van deze medicijnen gaat stoppen.
- De medicijnen tegen epilepsie carbamazepine, fenobarbital, fenytoïne en primidon.
- De medicijnen tegen tuberculose rifabutine en rifampicine.
- Sint-janskruid (hypericum), een kruidenmiddel tegen depressieve klachten.
Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.
Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Ja, dat kan. U mag autorijden, en u mag eten en drinken zoals u normaal doet.
Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
Zwangerschap
- Als u zwanger bent of zwanger wilt worden kunt u een korte stootkuur met dit medicijn volgen. Het is dan niet slecht voor de zwangerschap en voor de baby.
- Gebruikt u meer dan 10 mg per dag voor meerdere weken of langer?
Meld het aan uw arts en apotheker als u zwanger bent, of binnenkort wilt worden. Samen met uw arts kunt u bespreken wat het risico voor de baby is als u doorgaat met het medicijn. Of wat het risico voor u is als u met het medicijn stopt.
Bij gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap bestaat namelijk een risico op bijwerkingen bij het kind. Er is een risico dat de baby minder goed groeit of te vroeg geboren wordt. Daarom zal de arts tijdens de zwangerschap de groei van de baby extra controleren. Ook kan de afweer van de baby slechter zijn. Gebruikt u dit medicijn tijdens de laatste 3 maanden van de zwangerschap (derde trimester)? Dan kan dit medicijn de bijnierschors van het kind remmen. Na de bevalling kan de baby last krijgen van een lage bloedsuiker en lage bloeddruk. - Gebruikt u prednison als substitutietherapie tijdens een corticosteroïd-crisis? Dat is veilig voor de baby.
Borstvoeding
- Wilt u borstvoeding geven? Een stootkuur van een paar weken kunt u veilig gebruiken.
- Moet u dit medicijn langer dan een paar weken gebruiken? Overleg dan met uw arts of apotheker. Meestal is het mogelijk borstvoeding te geven als u na inname 3 tot 4 uur wacht voor u borstvoeding geeft. Het medicijn is dan weer voor een groot deel uit de moedermelk verdwenen. Hierdoor krijgt het kindje zo min mogelijk medicijn binnen.
Heeft u voor die 3 uur stuwing? Kolf de melk dan af en gooi deze weg. Gebruikt u meer dan 40 mg op een dag en vindt uw arts dat u borstvoeding mag geven? Houd dan de groei van uw kind extra in de gaten.
Hoe gebruik ik dit medicijn?
Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.
Vraag aan uw arts ook een duidelijke uitleg op papier. De doseringsschema’s bij dit medicijn zijn vaak ingewikkeld. Zeker als u moet op- en afbouwen.
Hoe?
- Neem de tabletten in met een half glas water.
- Krijgt u van dit medicijn last van uw maag? Neem het dan in met wat voedsel.
- Vindt u dat de tabletten een onplezierige bittere smaak hebben? Dan kunt u ze innemen met een lepel vla of yoghurt.
Wanneer?
Begin zo snel mogelijk met de behandeling. Zeker als u ernstige ziekteverschijnselen heeft.
- Soms moet u dit medicijn in het begin 2 tot 4 keer op een dag innemen. Dit is om er zo aan te wennen. Heeft u minder last van de bijwerkingen, zoals misselijkheid? Dan kunt u met uw arts bespreken of u de hoeveelheid voor één dag in 1 keer kunt innemen.
- Als u het 1 keer op een dag inneemt, doe dat dan vroeg in de ochtend. Bijvoorbeeld bij het ontbijt. U bootst dan de natuurlijke situatie na. Want de aanmaak van het lichaamseigen cortisol is ’s ochtends ook het grootst. De kans op bijwerkingen is dan kleiner.
Stootkuur
Een stootkuur met prednison duurt meestal een paar dagen tot 2 weken. De hoeveelheid op een dag is meer dan bij een langdurige behandeling met prednison. Bij een stootkuur zijn er meestal geen ernstige bijwerkingen.
Een stootkuur wordt vaak gebruikt als chronische ontstekingsziekten plots erger worden. Prednison geneest de ziekte niet, maar remt de ziekteverschijnselen. Hierdoor kan uw lichaam makkelijker herstellen.
Meestal merkt u binnen een paar uur dat het werkt. Soms is de stootkuur bedoeld om een periode te overbruggen. Dit tot u de werking merkt van een ander medicijn waarvan het effect langzamer intreedt.
Soms moet u de dosis aan het einde van de kuur langzaam afbouwen. Bijvoorbeeld door elke dag 1 tablet of capsule minder te slikken.
Langdurige behandeling
Een behandeling van een paar maanden of langer bestaat vaak uit een hoeveelheid tot 20 mg prednison op een dag. U start deze behandeling meestal met een stootkuur van een grotere hoeveelheid prednison op een dag. Daarna bouwt u de hoeveelheid in een paar dagen tot weken af tot de onderhoudsdosering.
Tijdens de hele behandeling bepaalt uw arts samen met u of de hoeveelheid prednison hoger of lager moet worden. Dit zodat u de laagst mogelijk dosering gebruikt die nog goed werkt.
U krijgt een langdurige behandeling bij ernstige ziekten met ontstekingsverschijnselen, als andere medicijnen niet (goed genoeg) helpen.
Het kan een paar weken duren voor u merkt dat prednison werkt.
Substitutietherapie
Bij substitutietherapie vervangt prednison het lichaamseigen bijnierschorshormoon, als uw lichaam dat niet meer voldoende maakt. Bij substitutietherapie kunt u prednison levenslang gebruiken.
Houd er rekening mee dat er toch nog een plotseling tekort aan prednison kan ontstaan. Bijvoorbeeld als u koorts heeft of u extreem heeft ingespannen. U kan dan een corticosteroïd-crisis of Addison-crisis krijgen. Dit kunt u merken aan: geen eetlust, duizelig zijn, misselijk zijn, overgeven, krampende buikpijn en diarree. Vaak ook koorts, slaperigheid, sufheid, zwakte of heel erg moe zijn.
Ook kan een ernstig vochttekort optreden. U merkt dit aan een droge huid en slijmvliezen, duizelig zijn door een lage bloeddruk en vaak diepliggende ogen. Het is dan heel belangrijk uw bloeddruk te laten meten.
Bij deze verschijnselen moet u snel het tekort aanvullen met prednison of een ander bijnierschorshormoon. Waarschuw bij een beginnende crisis ook direct uw specialist.
Verwacht u de situatie al? Bijvoorbeeld bij een examen of het laten verwijderen van een moedervlek. Neem dan vooraf al extra prednison in.
Hoelang?
- COPD: meestal een stootkuur van 1 tot 2 weken.
- Colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn: de kuur duurt 1 tot 4 weken. Daarna bouwt u de dosering tijdens meerdere maanden af.
- Reumatoïde artritis (reuma): u gebruikt prednison meestal tot het DMARD (reumamedicijn) begint te werken. Ook schrijven artsen het voor als stootkuur van enkele dagen bij een plotselinge verergeringen van de klachten. Verder kunt u het ook in lage dosering tijdens meerdere jaren gebruiken.
- Jicht meestal een stootkuur van 5 tot 10 dagen.
- Reumatische polymyalgie (reuma van de spieren) en arteriitis temporalis (ontsteking van een bloedvat aan de slaap): de behandeling is minstens een paar maanden. Steeds na een paar maanden bouwt u de dosering langzaam af om te proberen of de klachten terugkomen. Als u toch weer klachten krijgt, verhoogt de arts de dosering weer. Het duurt meestal 1 tot 2 jaar voor de klachten helemaal over zijn.
- Clusterhoofdpijn: de kuur start tijdens een clusteraanval en duurt meestal 5 dagen. Daarna moet u de dosering tijdens meerdere weken afbouwen.
- Ziekte van Duchenne: meestal moet uw kind dit medicijn 10 dagen wél en 10 dagen niet gebruiken. Dit tijdens meerdere maanden of jaren.
- Gezichtsverlamming: meestal een stootkuur van 7 tot 10 dagen.
- Bloedstollingsziekten: meestal een stootkuur van meerdere weken.
- Nierziekten, zoals nefrotisch syndroom en syndroom van Goodpasture: de behandeling duurt meestal een aantal maanden.
- Nierziekte door lupus: meestal een kuur van een maand, daarna iedere maand in stapjes afbouwen. De behandeling kan meerdere jaren duren.
- Orgaantransplantaties: u kunt prednison levenslang gebruiken.
- Kanker: meestal slikt u de combinatie een paar dagen, bijvoorbeeld 5 dagen. Een paar weken daarna start u opnieuw met een periode van een paar dagen slikken.
- Bijnierziekten (substitutietherapie): u kunt prednison levenslang gebruiken.
- Uitslag op de huid met roze bulten en erge jeuk (netelroos): de behandeling duurt zolang u last blijft houden van de klachten, maar niet langer dan 3 weken.
- Overige ziektes: de duur van de behandeling hangst af van de soort en de ernst van de ziekte. Bij hevige ziekteverschijnselen is vaak een korte kuur van een paar dagen tot weken nodig. Heeft u een ziekte die niet meer over gaat met minder hevige verschijnselen? Dan moet de behandeling vaak juist meerdere maanden doorgaan. Daarna wordt de behandeling langzaam afgebouwd.